De coronapandemie en personeelstekorten op OK dwong de medewerkers van de afdeling urologie van het UMCU om creatief te denken: een deel van de patiënten kon hun behandeling poliklinisch ondergaan. En wat bleek: daar werd een stuk minder materiaal per ingreep gebruikt. En dus was er ook minder afval. Dat moet op de OK dan toch ook anders kunnen, dacht uroloog Sanne Jansen van de divisie heelkundige specialismen en tevens lid van het Landelijk Netwerk de Groene OK.
Samen met haar collega, operatieassistent Charissa Meulenkamp, keek Sanne kritisch naar de protocollen en kreeg zo een flinke reductie in materiaal voor elkaar. “Met de resultaten van een enquête binnen de beroepsvereniging en ‘boerenverstand’ hebben we een heel aantal protocollen aangepast en zeker reductie weten te realiseren. Gisteren hebben we een proefdag gedraaid met nieuwe protocollen en ruim 6 kg materiaal niet uitgepakt!”, vertelt Sanne. Als lid van het Green team groene OK urologie in het UMCU is ze trots op de reductie die het hele OK-team voor elkaar kreeg. “Dit is echt laaghangend fruit, ook voor andere specialismen. Je moet er wel even voor gaan zitten.”
Waar slag slaan?
Om te bepalen waar ze qua afvalvermindering een slag konden slaan, bracht het green team de volgorde van het verduurzamingsproces in kaart via het 1DR-model circulariteit. Keuzes maakten Sanne en Charissa zoveel mogelijk aan de hand van de bovenste twee stappen van dit model: voorkom het gebruik van grondstoffen (refuse) en verminder het gebruik van grondstoffen (reduce) om zo duurzaam en circulair te zijn. Charissa legt uit: “Op onze OK kwamen we uit op ‘refuse’ en ‘reduce’ van de OK-jassen, handschoenen en afdekmaterialen. Hoe kunnen we deze producten slimmer gebruiken en nuttiger toepassen bij specifieke, kleinere ingrepen binnen de urologie zoals Botox, het plaatsen of verwijderen van een inwendige catheter urinewegen en verwijdering van blaasafwijkingen of prostaatweefsel via de plasbuis.
Wat kan er dan bespaard worden?
Het team maakte een paar categorieën om te besparen. Het blijven grove schattingen, omdat ze zijn berekend op de ingrepen van de afgelopen jaren. Enkele voorbeelden:
| Categorie | Besparing materiaal | Besparing kosten |
| Botox, inwendige catheter verwijderen, scopie | Afdekmateriaal veranderd, geen steriele jas aan, 1L spoelvloeistofzak in plaats van 3L spoelvloeistofzak. | Per ingreep: € 23,88;
op jaarbasis bijna € 1.700,- |
| Inwendige catheter plaatsen / verwijderen | C-boog niet steriel inpakken | Per ingreep € 10,65;
op jaarbasis zo’n € 1.600,- |
| Verwijderen blaas- en prostaatweefsel (TUR) | OK-assistent draagt geen steriele jas meer | Per ingreep € 2,35;
op jaarbasis zo’n € 330,- |
Puzzelstukjes in route naar circulaire OK
“Dit is één van de puzzelstukjes die je niet over het hoofd kunt zien in de route naar een circulaire OK. Met dreigende grondstoftekorten en een enorm mondiaal afvalprobleem, waar ook veel OK-medewerkers én patiënten zich over verwonderen, lijkt het mij niet meer dan logisch dat we ook vanuit deze hoek naar protocollen kijken”, aldus Sanne. “Dit zijn misschien in het grote geheel geen enorme getallen, maar als iedereen dit doet, kan het echt bijdragen.”
Kan het met minder?
Het gaat volgens Sanne ook om de mindset. “We moeten af van het overgebruik van (steriele) maatregelen die niet onderbouwd zijn. Veiligheid van de patiënt is uiteraard van groot belang, maar we moeten als professionals met een maatschappelijk beroep óók verantwoording afleggen voor de enorme berg afval die wij creëren. Als er grote verschillen zijn tussen hoe zaken zoals afdekmateriaal worden gedaan in het land, dan is het belangrijk dit naast elkaar te leggen: waarom doen we het eigenlijk zo? Kan het met minder? Bij twijfel over veiligheid kun je de collega’s van infectiepreventie hierbij betrekken.”
Verspilling te lijf: tips
Veel mogelijkheden, creatief denken, bijsturen. Dat is hoe Charissa het proces samenvat. “Belangrijk is dat de medisch specialist samenwerkt met de OK-assistent. En ook goed om voor ogen te houden: alles wat gereduceerd kan worden hoeft niet vervangen te worden! Dat scheelt op jaarbasis natuurlijk enorm.” Een goed voorbeeld van hoe je verspilling te lijf kunt gaan met wat tijd en gezond verstand.
Hierbij voor collega’s van andere specialismen interesse de tips van Sanne en Charissa:
- Check in je jaarbeeld welke ingrepen je hoe vaak doet: snap waar de mogelijke winst ligt.
- Werk samen! Met je collega’s in het land en de collega’s op OK en in huis. Ook is het een leuk project om met aios aan de slag te gaan: die hebben vaak recent bij andere ziekenhuizen gewerkt en zien de verschillen sneller. Als je dan die protocollen verandert: draag het uit! Deel het met al je collega’s en benoem het bij de briefing en time-out.
Bron: UMC Utrecht