Maria Koijck is als kunstenaar al meer dan 10 jaar met afval bezig. Nadat ze geopereerd werd aan borstkanker vroeg ze aan de arts of ze het afval mocht bewaren. Daar maakte ze een kunstwerk van en een indrukwekkende video over om aandacht te vragen voor het afvalprobleem binnen ziekenhuizen. Nu heeft ze een nieuw initiatief: het Museum voor Zinloos Afval. In dit artikel vertelt Maria meer over het initiatief en hoe u zelf aan de slag kunt in uw ziekenhuis om aandacht te vragen voor zinloos afval.
Vorig jaar lag Maria voor enkele dagen in het ziekenhuis en er viel hier iets op: als de pillen werden uitgereikt in een klein plastic medicijnbekertje, ging dat samen met een klein wit schuimbekertje van styrofoam gevuld met een paar slokken water, om het doorslikken van de pillen te vergemakkelijken. Waarom deze bekertjes? Haar nachtkastje stond nog vol met lege koffie- en theeglazen. Voor Maria was dit volstrekt onbegrijpelijk en typisch een voorbeeld van zinloos afval. Daar moest ze iets mee: het idee voor het Museum voor Zinloos Afval werd geboren.
Wat is het Museum voor Zinloos Afval?
“Het museum is een soort inbrengmuseum. Wat geëxposeerd wordt, hangt af van de inbreng van medewerkers en patiënten van het ziekenhuis. Alles waarvan men zich afvraagt of dit afval echt nodig is, kan worden ingebracht en worden tentoongesteld.” aldus Maria.
In het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) is het Museum voor Zinloos Afval sinds 10 oktober 2020 open. “Dit museum zou een begin kunnen zijn van een lange reeks exposities in andere ziekenhuizen, maar ook in het ziekenhuis in Groningen kun je aandacht blijven vragen voor de problematiek door bijvoorbeeld elke maand een stuk zinloos afval uit het museum te nomineren voor verandering. Wanneer alle items uit het museum zijn vervangen door duurzamere opties, kan het museum opgeheven worden.”
Wat wil je bereiken met dit initiatief?
“In de gesprekken met het ziekenhuispersoneel kwam naar voren dat veel mensen het gevoel hebben machteloos te zijn als het gaat om het reduceren van zinloos afval. Medewerkers hebben het gevoel dat zij als individu niets kunnen bijdragen. Met dit initiatief wil ik mensen stimuleren om beter om zich heen te kijken, laagdrempelig het zinloze afval in te brengen en uiteindelijk – uiteraard – verandering teweeg brengen.” Maria vervolgt: “Een mooi voorbeeld komt van het UMCG. In het personeelsrestaurant werden per dag minstens 2.500 plastic bekers gebruikt. Nadat deze uit het assortiment werden gehaald konden de medewerkers hun eigen fles vullen bij watertappunten. Dit scheelt zeker 900.000 bekers op jaarbasis!”
Hoe kunnen mensen afval inbrengen bij het museum?
“Alles wat maar als zinloos afval wordt aangemerkt door een medewerker, kan worden ingebracht. Met een beschrijving van wat het is, en eventueel hoeveel het op jaarbasis wordt gebruikt en wat het kost. Al het afval wordt geëxposeerd alsof het om een bijzonder en uniek kunstwerk gaat met de beschrijving erbij.”
“Ook patiënten kunnen items aanleveren.” vervolgt Maria. “Zo bracht een patiënt in Groningen een medicijnenbekertje in. Het item hebben we geëxposeerd onder een stolp inclusief de beschrijving. Vervolgens gaan we met het medicijnenbekertje naar de afdeling inkoop en hygiëne van het ziekenhuis om met elkaar in gesprek te gaan over de mogelijkheden voor duurzamere alternatieven.”
Hoe komt het Museum voor Zinloos Afval tot stand in het ziekenhuis?
“We informeren ziekenhuismedewerkers over het initiatief en roepen medewerkers op om eens kritisch om zich heen te kijken en vervolgens zinloos afval in te dienen. Uit al het afval selecteren we 10 á 12 inzendingen. Van deze items wordt zo veel mogelijk informatie verzameld. Denk aan herkomst, afname, vervoer, kosten en dergelijke. Hoe meer informatie we kunnen tentoonstellen, hoe relevanter het museum wordt en hoe duidelijker we het probleem in kaart kunnen brengen.”
Hoe kunnen medewerkers in hun ziekenhuis met het Museum voor Zinloos Afval aan de slag?
“Eenvoudig! Allereerst is er een centrale plek nodig waar veel bezoekers en personeel langskomen. Wellicht is er binnen het ziekenhuis al een plek waar kunst wordt geëxposeerd. Voor een museale uitstraling, maar ook voor de veiligheid kunnen ook vitrines, stolpen of glazen kasten gebruikt worden. Ook is er een team nodig die het museum gaat sturen, liefst, als het ziekenhuis er een heeft in samenwerking met een kunstcommissie. Ook is samenwerking met de inkoop- en hygiëne afdelingen nodig. Het besturingsteam van het museum zorgt voor de oproepen, het verzamelen en het exposeren van materialen om ze uiteindelijk voor te dragen aan de inkoopafdeling. Voor de herkenbaarheid en voor een krachtige uitstraling moet er in alle ziekenhuizen op een eenduidige manier worden geëxposeerd met gebruik van het logo, oproepen, toelichtingen en een foto van het operatieafval.”
Meer informatie
Benieuwd hoe het museum er in de praktijk uit ziet? Bekijk de video van CampusTV over het Museum voor Zinloos Afval in het UMCG. Voor meer informatie over hoe u het initiatief in uw eigen ziekenhuis kunt opstarten bezoekt u de website van Maria Koijk.