De gezondheidszorg draagt met 7% aanzienlijk bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Veel producten op de operatiekamer en daarbuiten zijn in de loop der jaren van herbruikbaar vervangen door producten voor eenmalig gebruik. Zo ook ons textiel.
Wegwerpdekens, operatiejasjes, lakens, warmtejasjes (voor personeel), gangjassen, overalls (voor kort bezoek), isolatiejassen, mutsen en steriele chirurgenjassen en steriele operatielakens.
December 2022 hebben we, namens de werkgroep Circulair werken & Plastic afval van het Landelijk Netwerk de Groene OK (LNGOK), een enquête gemaakt en verspreid. De verspreiding verliep via de website van het LNGOK en LinkedIn. Hij werd ingevuld door 41 ziekenhuizen; 29 perifeer, 6 academische centra en 6 ZBC’s. De vragenlijst bestond uit 4 categorieën; in het algemene deel was textiel een belangrijk onderdeel.
Onderstaande grafiek laat zien dat de meerderheid van de ziekenhuizen gebruik maakt van wegwerp warmtejassen (71%), wegwerp overalls (90%), wegwerp chirurgische jassen (98%), wegwerp mutsen (98%), wegwerp isolatiejassen (90%) en wegwerp dekens (48%).
Vozzola et al. (2020) laat zien dat het gebruik van herbruikbare chirurgische steriele jassen een significant duurzamere optie is[2]. Bij dit onderzoek werden alle processen geanalyseerd, van de winning van fossiele materialen uit de aarde tot de afvoer van herbruikbare en wegwerpbare chirurgische jassen aan het einde van hun levenscyclus. De onderzoekers hielden rekening met de berekeningen voor de wasserij- en afvalwaterzuiveringsoperaties en vergeleken de milieueffecten van wegwerp en herbruikbare chirurgische jassen. Het gebruik van wasbare steriele jassen leidde tot 66% minder uitstoot van broeikasgassen, 64% minder verbruik van grondstoffen en 84% minder afval.
Momenteel is het op grote schaal overstappen naar wasbare steriele jassen en afdekmateriaal complex. Er is in Nederland slechts één wasserij waarbij er de mogelijkheid bestaat tot het steriliseren van textiel.
Een recent voorbeeld is het OLVG, dat afgelopen jaar is overgestapt van wegwerp naar herbruikbare OK-dekens. Dit heeft geresulteerd in wekelijks 50 volle vuilniszakken minder. Op jaarbasis komt dit neer op een vermindering van 3900 kg CO2-uitstoot. Dit staat gelijk aan het afleggen van ¾ van een rondje om de aarde met een auto.
Het onderzoek van Cohen et al.(2023) naar de life cycle assessment (LCA) van operatiekamer mutsen toont een significant lagere voetafdruk voor wasbare mutsen. In het AMC lijken deze mutsen ook kosten neutraal.
De wasbare isolatiejas is zeker voordeliger in kosten daar de wegwerpvariant als hoog risico worden beschouwd en dienovereenkomstig moeten worden afgevoerd. De kosten voor de verwerking van dit afval lopen hoog op, met €900 voor het verbranden van 1000 kilogram.
De wens om de wasbare steriel chirurgenjas te herintroduceren is groot echter dit vereist door de complexiteit sturing en financiering van hogerhand. Wat wel nu al kan is grootschalig overstappen naar niet-steriel wasbaar textiel. Denk hierbij aan de dekens, gangjassen, warmtejassen, overalls, steeklakens, sloopjes, handdoeken, isolatiejassen en de mutsen.
Sandra Lako
Siem Dingemans
Britt Pluimers