Zelf aan de slag

Hoe ga je aan de slag met het verduurzamen van de OK in jouw ziekenhuis? Formeer een Greenteam en ga samen stap voor stap aan de slag. Daar komt het eigenlijk op neer.

Het verduurzamen van de OK in jouw ziekenhuis is niet iets dat je in je eentje kunt doen. Om een succes van je missie te maken, moet je het samen doen. Er zijn vast meer collega’s die hiermee aan de slag willen! Pols eens wat mensen en richt samen met andere enthousiaste collega’s een Greenteam Groene OK op. In een team kan je de taken verdelen. Bovendien creëer je zo draagvlak en hoe groter het draagvlak, hoe groter de kans dat de verschillende initiatieven tot een mooi resultaat leiden.

Wie zitten er in een Green Team?
Als je aan de slag wilt met duurzaamheid op je OK is het belangrijk om mensen uit verschillende disciplines op te nemen in je team. Naast de medewerkers op de dagelijkse werkvloer (OK assistenten, anesthesiemedewerkers en recovery verpleegkundigen) zijn medisch specialisten belangrijk. Zij bepalen vaak voor een groot deel welke disposables en instrumentarium er nodig zijn en welke werkwijze er wordt gevolgd. Probeer ook leidinggevenden van de OK in je team te betrekken. Steun vanuit de leiding is nodig om veranderingen op gang te brengen.

Daarnaast is het handig om medewerkers van de Centrale Sterilisatie Afdeling (CSA), de logistieke dienst en de afvalverwerking in je ziekenhuis mee te nemen in je Green Team. Want bijvoorbeeld het scheiden van afval heeft niet alleen effecten op de OK; dit vraagt op meerdere plekken in het ziekenhuis om een andere afhandeling van afval.

Als er in jouw ziekenhuis een duurzaamheidscoördinator is aangesteld die ziekenhuisbreed werkt, is het verstandig dat hij of zij ook aansluit. Zo krijg je zicht op zaken die ziekenhuisbreed worden opgepakt en komt er coördinatie in de acties van verschillende afdelingen.

Kiezen (1)
Identificeer mogelijke verbeteracties
Wanneer het team staat, is het zaak om aan de slag te gaan en mogelijke verbeteracties te formuleren. In heel veel gevallen weten jullie waarschijnlijk al met welke onderwerpen jullie aan de slag willen. Het zijn zaken waar jullie al langer over praten of waar velen zich aan storen.

Soms kan het behulpzaam zijn om keuzes te objectiveren. In dat het geval is het verstandig om een nulmeting uit te voeren. Dat kan je bijvoorbeeld doen met behulp van de Barometer Groene OK [link volgt].

Prioriteer en kies verbeteracties
Wanneer je start zie en weet je vaak al veel zaken die echt beter kunnen. Het is goed om je te realiseren dat niet alles tegelijk kan; je zult moeten kiezen. Het maken van keuzes zou je kunnen baseren op een inschatting van de impact (CO2 footprint) enerzijds en een inschatting van de haalbaarheid anderzijds. Sommige kleinere projecten kunnen minder impact hebben op je C02 footprint, maar zijn wel heel zichtbaar en kunnen je op de langere termijn helpen om grotere doelen te realiseren.

In het Amsterdam UMC is de anesthesie bijvoorbeeld overgegaan op het dragen van wasbare mutsen. De CO2 impact hiervan is gering, maar het bewustzijn dat er mee werd gecreëerd, is enorm. Iedere keer dat iemand de wasbare muts ziet, is er weer even een kleine herinnering aan het feit dat duurzaamheid belangrijk is en telt. Dit geeft je draagvlak om lastige trajecten voor elkaar te krijgen, ook als mensen er moeite voor moeten doen.

Uitdenken (2)
Nadat je hebt bepaald met welke acties je aan de slag wilt, is het zaak om een plan te maken. Ook een plan maken doe je samen met anderen. Betrek de collega’s die straks in hun dagelijkse praktijk met de veranderingen te maken krijgen. Dat kan je bijvoorbeeld doen door je collega’s tijdens teambijeenkomsten mee te laten denken over het plan en de uitvoering.

Bij het uitdenken van je plan is het belangrijk dat je al zo veel als mogelijk concreet probeert te maken wat de consequenties zijn van de verbeteracties die je in gang wilt zetten. Wat betekent dit voor de dagelijkse praktijk van je collega’s? Op welke manier wil je hen een rol en verantwoordelijkheid geven in de uitvoering? Zijn zij hiertoe bereid en wat hebben zij eventueel nodig om over de streep te worden getrokken? Zijn er werkwijzen of protocollen die moeten worden aangepast? Hoe ga je straks communiceren over de voortgang? Is een pilot wellicht verstandig voordat je de werkwijze definitief aanpast?

Als je bijvoorbeeld start met papier scheiden in de opdekruimte, dan moet er een plek zijn in het afvalstation waar papier apart kan worden verzameld. De logistieke dienst moet er vervolgens ook iets mee kunnen in het afvalstation, waarbij het papier apart wordt opgehaald door de afvalverwerker. Er is niets zo frustrerend voor projecten als medewerkers zien dat uiteindelijk alle moeite voor niets is, als het bij de achterdeur van het ziekenhuis in dezelfde container verdwijnt als het overige afval.

Het is in de fase van planvorming al met al van belang om goed na te denken over: de consequenties voor de dagelijkse praktijk – in de hele keten-; de betekenis van de beoogde verandering voor de collega’s en werkwijzen die zijn afgesproken en de communicatie over de verschillende stappen die worden gezet. En vergeet je niet om ook in deze fase de milieucoördinator of de communicatieafdeling mee te laten denken? Zij kunnen je in deze fase ondersteunen!

Uitwerken (3)
Nadat je je plannen hebt uitgewerkt ga je aan de slag. Stap voor stap en samen met anderen. Natuurlijk ga je in de dagelijkse praktijk tegen zaken aanlopen die je niet hebt voorzien of waar je niet op gerekend hebt. Dat is helemaal niet erg maar juist leuk. Zie een probleem dat zich voordoet als een nieuwe kans om de gewenste verandering weer net iets beter in te regelen in de dagelijkse praktijk in jouw ziekenhuis. Natuurlijk is het ook in deze fase belangrijk dat je regelmatig binnen je Greenteam en met de andere collega’s overlegt, bijvoorbeeld over de voortgang. Maar ook over de successen die je hebt behaald; vergeet niet om deze te vieren!

Blijven verbeteren (4)
Wat je aandacht geeft groeit. Dit geldt ook voor al je activiteiten om de OK te verduurzamen. Evalueer daarom regelmatig je lopende projecten. Hebben zij het beoogde effect? Loopt het goed in de gehele keten? Zijn er problemen waar je tegenaan loopt op de werkvloer? Het helpt als je in teamvergaderingen regelmatig vraagt om terugkoppeling van je collega’s, zodat je eventuele knelpunten snel herkent en samen kunt oplossen.

  • Laaghangend fruit
    Start met verbeteracties die snel tot resultaat leiden. Dit geeft energie in het team en zo laat je ook aan anderen zien dat jullie inspanningen niet voor niets zijn.
  • Collega’s die willen
    Ga samen aan de slag met de collega’s die ook belang hechten aan het verduurzamen van de OK. Niets is zo dodelijk voor een project om (samen) te (moeten) werken met collega’s die hier niet in geloven.
  • Zorg voor committent
    Het operatiecomplex staat niet op zichzelf maar is onderdeel van de totale ziekenhuisorganisatie. Zorg voor draagvlak bij die personen en die afdelingen met wie je veel te maken hebt.
  • Vier je successen
    We zijn allemaal druk, hollen van het een naar het ander of gaan op in de waan van de dag. Toch is het goed om ook stil te staan bij de successen die je hebt behaald. Vier deze en deel de successen met alle andere medewerkers en specialisten van de OK! Niets werkt zo aanstekelijk als succes en mensen willen daar graag aan bijdragen.
  • Zorg voor zichtbaar
    Laat je zien en laat je horen. Collega’s mogen weten dat er een Greenteam is dat aan de slag is met het verduurzamen van de OK. Benut alle momenten en (communicatie)middelen om te vertellen waar jullie mee bezig zijn en welke resultaten al zijn behaald.
  • Meten is weten
    Niet alles is in maat en getal uit te drukken. Soms help het wel als behaalde resultaten onderbouwd kunnen worden. Doe daarom waar dit mogelijk is een nulmeting en een controlemeting, zodat je weet wat je inspanningen hebben opgeleverd.
  • Ook kleine stapjes tellen
    Het verduurzamen van de OK is niet van de ene op de ander dag geregeld. Realiseer je dat ook kleine stapjes tellen. En dat je misschien pas over een aantal jaren het merendeel van je ambities hebt waar kunnen maken.