Op 4 april 2024 vond de derde invitational van Het Groene Gesprek plaats, georganiseerd door het Landelijk Netwerk de Groene OK. Tijdens deze bijeenkomst deelden negen zorgprofessionals hun duurzame ideeën en plannen in een inspirerende Pecha Kucha-presentatie. Nu, enkele maanden later, is het tijd om terug te kijken op de voortgang van hun initiatieven. Vandaag spreken we met Lukas Radema over zijn initiatief ‘Het afval akkoord’ om te horen hoe het ermee staat.
Voor degenen die niet bij de Invitational Het Groene Gesprek konden zijn, kun je nog één keer uitleggen waar je initiatief over gaat?
“Het is een feit dat er op de operatiekamer veel materiaal wordt weggegooid door inefficiënt gebruik,” legt Lukas uit. “Bijvoorbeeld omdat een operatieprotocol een onnodige stap bevat of niet optimaal afdekmateriaal voorschrijft. Het mooie is dat dit laaghangend fruit is om te verbeteren. Efficiëntie is namelijk goed voor het milieu én voor de financiën.”
“Het ‘afval akkoord’ is een gratis stappenplan dat chirurgen en/of OK-assistenten helpt om operatieprotocollen te verduurzamen. Het doel is om de afvalstroom van operatiecomplexen met 50% te verminderen vóór 2030. Het stappenplan fungeert als hulpmiddel om bestaande of nieuwe protocollen (kosten-)efficiënter te maken tijdens evaluaties.”
Er zijn vier categorieën waarin gebruikers verbeteringen kunnen vinden:
- Afdekdoeken
- Instrumenten
- Vloeistoffen
- Overige disposables
Bij elke categorie vraagt het stappenplan:
- Wat wordt er nu gebruikt?
- Waar kan het efficiënter?
- Hoe kunnen de wijzigingen worden doorgevoerd?
“Het stappenplan biedt nog enkele tips en verdiepende vragen,” vertelt Lukas. “De controle over het ontwerp en de inhoud van het operatieprotocol blijft volledig in handen van de verantwoordelijken. Dat is juist de kracht. Het is een eenmalige tijdsinvestering, want zodra de verbeteringen zijn doorgevoerd in het protocol, heeft dit effect op alle toekomstige operaties. Het gebruik van het stappenplan kost ongeveer een kwartier per protocol. Hiervoor geldt overigens; hoe vaker het gebruikt wordt, hoe sneller het resultaten oplevert. Oefening baart kunst!”
Hoe is er in het land gereageerd op jouw initiatief? Is er veel belangstelling?
“Zeker, er is veel belangstelling.” zegt Lukas. “Het idee heeft de duurzaamheidsprijs gewonnen die door Gupta-Strategists is georganiseerd. In samenwerking met hen is het stappenplan gerealiseerd. Telkens wanneer we erover posten of vertellen, zijn de reacties erg positief. Er is duidelijk behoefte aan dit hulpmiddel, en wij zijn blij dat we ons steentje hebben kunnen bijdragen.”
Hoe staat het nu met je initiatief? Zijn er nog ontwikkelingen geweest?
“Het is hollen en stilstaan,” geeft Lukas toe. “Dit plan is in eigen tijd en op vrijwillige basis opgesteld, dus er zit geen groot marketingteam achter. We hebben het op verschillende momenten gepitcht en tentoongesteld, maar de implementatie is afhankelijk van mensen die het ontdekken en besluiten te gebruiken.
In het UMCG wordt momenteel overwogen om het stappenplan door bijvoorbeeld PhD-studenten te laten inzetten voor de ongeveer 1300 operatieprotocollen die het ziekenhuis heeft, te beginnen bij de meest vervuilende operaties. Dit is een groot project wat veel kan opleveren. Verder hebben we niet veel zicht op hoe vaak het plan wordt gebruikt, aangezien het gratis te downloaden is en we geen downloadcijfers bijhouden.”
Wat is de grootste uitdaging om jouw initiatief landelijk breed te implementeren?
“Het vinden van tractie blijkt lastig,” zegt Lukas. “Het stappenplan is nu gebaseerd op vrijwillig gebruik, en het kost tijd om het goed in te zetten. Tijd is schaars in de zorg. Het zou enorm helpen als zorgverleners tijd krijgen om met het stappenplan aan de slag te gaan.
Als ziekenhuizen het geld dat zij besparen door dit stappenplan te gebruiken, investeren in verdere implementatie of andere duurzaamheidsprojecten, kan dit een sneeuwbaleffect creëren. Uiteindelijk kan het stappenplan zichzelf financieel terugverdienen, los van de milieuwinst die ermee gepaard gaat.”
Wat zijn de volgende stappen voor de toekomst van dit project?
“De volgende stap is een bredere toepassing binnen ziekenhuizen,” stelt Lukas. “Het doel is en blijft een hulpmiddel bieden om operatieprotocollen te verduurzamen. Dit kan niet alleen milieuwinst opleveren, maar ook aanzienlijke financiële voordelen. Genoeg reden om het eens te proberen!”
Hoe kunnen geïnteresseerden bijdragen of helpen?
“Geïnteresseerden kunnen ons en hun ziekenhuis helpen door het afval akkoord te proberen. Het is gratis beschikbaar op de website van de Groene OK. We vinden het leuk om te horen hoe het stappenplan bevalt en wat het heeft opgeleverd. Reacties zijn welkom via: afval-akkoord@outlook.com.”
