Barometer Groene OK

Met als doel OK’s te verduurzamen, hebben het Leids Universitair Medisch Centrum, het Radboud UMC en de Radboud Universiteit in samenwerking met Gupta Strategists het initiatief genomen om de ‘Barometer Groene OK’ ontwikkelen. De barometer betreft een project binnen het Landelijk Netwerk de Groene OK en wordt gesubsidieerd door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Deze Barometer biedt deelnemende ziekenhuizen praktische handvatten om hun OK’s te verduurzamen.

Terug

Wat is de Barometer Groene OK?

De Barometer Groene OK is een meetinstrument dat op basis van wetenschappelijke literatuur is ontwikkeld om inzichtelijk te maken hoe OK-centra milieuwinst kunnen behalen. Door het invullen van het meetinstrument worden verschillende rapporten gegenereerd. Allereerst is er het individuele adviesrapport per ziekenhuis, waarin specifieke aanbevelingen voor het desbetreffende ziekenhuis worden gedeeld. Daarnaast wordt ook een landelijk adviesrapport gegenereerd, waarin ziekenhuizen kunnen lezen over ‘best practices’ van andere ziekenhuizen en op deze manier van elkaar kunnen leren. De namen van de ziekenhuizen zullen worden afgeschermd in het rapport. Tenslotte zullen er thematische sessies plaatsvinden, waarbij ziekenhuizen de mogelijkheid hebben om van elkaar te leren.

De data die als referentiepunten zijn opgenomen in de barometer, zijn verkregen vanuit de literatuur van wat op dit moment bekend is over het betreffende onderwerp. Er wordt op deze manier gespiegeld naar het ‘ideale groene OK’ model. In de loop der tijd zullen er nieuwe gegevens beschikbaar komen, die vervolgens in de barometer worden opgenomen. De ijking blijft dus een dynamisch proces, evenals de aanbevelingen. Deze refereren naar de ‘ideale’ situatie om naar te streven, wat betekent dat het niet noodzakelijk is dat de gegeven aanbevelingen morgen worden geïmplementeerd. Echter, in het proces van verduurzamen van de OK, zullen deze aanwijzingen dienen als handvatten voor hoe men optimaal kan verduurzamen.

De deelnemende ziekenhuizen is gevraagd om informatie aan te leveren over verschillende onderwerpen m.b.t. het OK-complex: organisatie & rapportage, energie, anesthesie & medicatie, materialen & afval en sterilisatie. In totaal hebben 36 ziekenhuizen deelgenomen aan de eerste verkenning van de Barometer Groene OK. De aangeleverde data is geanalyseerd en op basis hiervan is er voor ieder deelnemend ziekenhuis een individueel adviesrapport ontwikkeld. Deze rapporten geven een uitgebreid overzicht van hoe het OK-centrum presteert in het kader van duurzaamheid. Daarnaast worden er per onderwerp specifieke aanbevelingen gedaan voor hoe de grootste milieuwinst behaald kan worden op basis van wetenschappelijke literatuur.

Naast de individuele ziekenhuisrapporten is op basis van de uitkomsten van de pilot een landelijk adviesrapport opgesteld. Het rapport identificeert tien belangrijke acties die samen bijna driekwart van de CO2-uitstoot kunnen verminderen. De meest impactvolle maatregel is de overstap naar groene energie, goed voor een potentiële besparing van 18.000 ton CO2-equivalent, wat 35% van de totale besparing vertegenwoordigt. Andere belangrijke maatregelen zijn het stoppen van het gebruik van lachgas (ruim 6.000 ton CO2-equivalent) en de overgang naar herbruikbare, PFAS-vrije operatiejassen. Naast deze maatregelen zijn organisatorische verbeteringen cruciaal, bijvoorbeeld het opstellen van concrete doelstellingen en het betrekken van bestuurders en medewerkers van ondersteunende afdelingen.

> Landelijke Rapportage Barometer Groene OK

Er zal gedurende het jaar 2024 gewerkt worden aan verdere ontwikkeling van de barometer, op basis van gekregen feedback en nieuwe literatuur m.b.t. het verduurzamen van de OK. Verder zullen er sessies georganiseerd worden om ziekenhuizen op weg te helpen om hun OK verder te verduurzamen.

Kim van Nieuwenhuizen

arts-onderzoeker, LUMC

Kim is arts-onderzoeker bij de afdeling Gynaecologie in het LUMC. Ze promoveert op het onderwerp ‘verduurzaming van operatiekamers’ en zet zich op verschillende manieren in voor het verduurzamen van de gezondheidszorg. Binnen het LUMC is ze actief in verschillende Green Teams en vervult ze de rol van voorzitter van het Green Team netwerk. Voor het Landelijk Netwerk de Groene OK is zij actief in de werkgroep van de ‘Leidraad duurzaamheid in richtlijnen’ en sinds 2021 onderdeel van de barometer werkgroep.

Julia Borgers

onderzoeker, Radboud Universiteit

Julia is promovendus en docent bij de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit. Ze doet onderzoek naar hoe zorgprofessionals zich organiseren om duurzaamheid te integreren in de dagelijkse praktijk van hun werk. Ze focust daarbij met name op het proces van verduurzaming in operatiekamers. Daarnaast geeft ze les aan studenten Bedrijfskunde over onder meer organisatieverandering, organisatietheorie en kwalitatieve onderzoeksmethodologie. Sinds begin 2022 neemt ze deel aan de barometer werkgroep.

Hans Friedericy

anesthesioloog, LUMC

Hans is anesthesioloog en heeft in 2016 het eerste GreenTeam OK in Nederland opgericht. Met dat als startpunt is hij samen met Frank Willem Jansen onderzoek gaan doen naar de verduurzaming van operatiekamers. In 2019 hebben zij i.s.m. de afdeling Industrial Ecology (CML-IE) de CO2 footprint van het OK centrum van het LUMC berekend om een inzicht te krijgen in de milieu impact van operaties en de processen die hiermee samenhangen. De Barometer Groene OK is onder andere hieruit geëvolueerd met als doel dat ook andere OK centra inzicht kunnen krijgen in hun milieu impact en dat OK centra met elkaar vergeleken kunnen worden om zodoende “Best Practices” te identificeren.

Prof. dr. Kristina Lauche

Radboud Universiteit

Kristina is hoogleraar en leerstoelhouder in organisatie-ontwikkeling en -ontwerp aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze onderzoekt hoe mensen omgaan met complexe problemen die samenwerking tussen organisaties vereisen. Ze richt zich met name op hoe mensen buiten hoger management verandering nastreven binnen en buiten hun organisaties. Ze houdt zich al enkele jaren bezig met de verduurzaming van operatiekamers en is één van de initiatiefnemers van de ontwikkeling van de barometer.

Prof. dr. Frank Willem Jansen

gynaecoloog n.p., LUMC

Frank Willem is hoogleraar in de gynaecologie en is sinds 2009 aangesteld aan zowel de Universiteit Leiden als aan de Technische Universiteit Delft. Zijn onderzoeks- en onderwijslijn richt zich op de patiëntveilige implementatie van nieuwe technologieën, innovaties, circulariteit en duurzaamheid. Hij is een van de initiatiefnemers van de studie Klinische Technologie / Technische Geneeskunde en is de voorzitter van Medical Delta (www.medicaldelta.nl). Daarnaast is hij voorzitter van het Landelijk Netwerk de Groene OK en betrokken sinds de start van de ontwikkeling van de barometer.

Dr. Ir. Anne C. van der Eijk

Manager OK & Centrale Sterilisatie Dienst, LUMC

Anne is afgestudeerd en gepromoveerd aan de TU Delft. In 2011 begon ze in het LUMC, en lag haar focus vooral op het veilig toepassen van medische technologie. In haar huidige rol als manager van het Operatiekamer Centrum en de Centrale Sterilisatie Afdeling houdt zij zich ook actief bezig met het verduurzamen van de zorg, zowel wetenschappelijk als in de dagelijkse praktijk. Het OK-Centrum richtte in 2016 het eerste ‘Zorg GreenTeam’ van Nederland op, en heeft sindsdien mooie resultaten bereikt, vaak in nauwe samenwerking met de TU Delft, bedrijven en omliggende ziekenhuizen.

Contact Groene Barometer Groene OK

Heeft u vragen ten aanzien van de Barometer Groene OK? Mail dan naar barometer@degroeneok.nl.