Operatiecomplexen in Nederland voldoen aan klasse 1 luchtbehandeling en zijn dusdanig gebouwd dat er 3 zones bestaan met een drukhiërarchie van binnen naar buiten. Dit is anders dan een klasse 2 luchtbehandeling waarbij slechts 2 zones bestaan.
Klasse 1 luchtbehandeling wordt verder onderverdeeld in klasse 1 en klasse 1+.
Slechts 10 tot 15% van de ingrepen hoeft in een klasse 1+ te gebeuren. Toch kiest men er vaak voor om de luchtbehandeling van alle OK’s standaard in te stellen op klasse 1+. De belangrijkste energieverbruiker op de operatiekamers is de luchtbehandeling (>90%). Deze staat in veel ziekenhuizen dag en nacht aan.
Onderzoek naar energiebesparing bij luchtbehandeling in operatiekamers
De Werkgroep Energie is aan de slag gegaan met voornamelijk het thema luchtbehandeling/ bevochtiging. Met betrekking tot dit onderwerp heeft onderzoek plaats gevonden. Alle ziekenhuizen in Nederland zijn benaderd met het verzoek om informatie aan te leveren over het aantal operatiekamers en het type luchtbehandeling, met als doel om inzichtelijk te maken wat de opbrengsten zijn in termen van energiereductie. Op basis van deze inventarisatie en metingen in ziekenhuizen (n=8) zijn modelberekeningen uitgevoerd naar het effect van een aantal maatregelen.
Het onderzoek laat zien dat er verschillende mogelijkheden zijn om het energiegebruik vergaand te reduceren. Denk aan: het verruimen van de grenzen voor de relatieve vochtigheid, het op een zeer lage stand schakelen buiten de reguliere operatietijden, het reduceren van de hoeveelheid vers toegevoerde buitenlucht of het schakelen tussen een operatiekamer klasse 1+ (grote gewrichtsvervangende ingrepen) en klasse 1 (overige ingrepen). Over dit onderzoek zijn diverse (wetenschappelijke) publicaties verschenen.
In de publieksversie ‘Luchtbehandeling operatiekamers: veel potentie voor energiebesparing’ zijn de belangrijkste aanbevelingen op een rij gezet. Daarnaast is een animatie over dit thema ontwikkeld.
Ons advies ten aanzien van luchtbehandeling/bevochtiging:
Reduceren binnen bestaande faciliteiten
Reduceren binnen bestaande faciliteiten is het meest kosteneffectief. Hieronder volgen een aantal tips hoe je zelf aan de slag kan:
- Onderzoek welk type luchtbehandeling je hebt en of het mogelijk is om deze in een lage stand te zetten als er niet geopereerd wordt
Met deze lage stand wordt de druk hiërarchie gewaarborgd maar is het aantal verversingen drastisch verminderd. - Is de luchtbehandeling per OK geregeld of per blok OK’s? (dit laatste is meestal het geval)
- Inventariseer het aantal acute kamers wat operationeel moet blijven buiten kantooruren
Opstarten en het bereiken van het gewenste niveau kost circa 20 minuten. - Kijk of automatiseren van lage/hoge stand mogelijk is, bijvoorbeeld door bewegingssensoren of door koppeling aan de lichtknop
- Neem de status van de luchtbehandeling mee in je preoperatieve checklist (time-out o.i.d.)
- Verruim de bevochtigings grenzen; ga naar 30-70%
- Reduceer je outdoor air.
- Pas je operatie klasse niveau aan aan de ingreep.
Reduceren bij nieuwbouw
- Pas het klasse niveau van de luchtbehandeling op een OK aan op de operaties die daar plaats gaan vinden
Slechts 10-15% hoeft klasse 1 te zijn. Het gaat hierbij alleen om chirurgie waarbij protheses geplaatst worden zoals orthopedie, vaatchirurgie en incidenteel urologie, gynaecologie of plastische chirurgie. Als er meer operatiekamers gebouwd worden volgens klasse 1+ dan scheelt dat aanzienlijk in bouwkosten en energieverbruik. - Zorg er bij de bouw voor dat de luchtbehandeling per OK geregeld kan worden
Hiermee kun je precies instellen op welke OK er een hoge verversing van lucht nodig is en op welk moment. Buiten werktijden kan er dan op lage flow gedraaid worden.