De gezondheidszorg draagt met 7% aanzienlijk bij aan de uitstoot van broeikasgassen en is ook verantwoordelijk voor 13% van de extractie van grondstoffen (zie laatste RIVM rapport uit 2022). Veel producten op de operatiekamer en daarbuiten zijn in de loop der jaren van herbruikbaar vervangen door producten voor eenmalig gebruik.
December 2022 hebben we, namens de werkgroep Circulair werken & Plastic afval van het Landelijk Netwerk de Groene OK (LNGOK), een enquête, voor de operatiekamer, gemaakt en verspreid. De verspreiding verliep via de website van het LNGOK en LinkedIn. Hij werd ingevuld door 41 ziekenhuizen; 29 perifeer, 6 academische centra en 6 ZBC’s. De vragenlijst bestond uit 4 categorieën; anesthesiologische hulpmiddelen was er 1 van.
Het volledige artikel komt in het thema nummer over duurzaamheid in de operationeel van december 2023.
Instrumenten
De afgelopen twee decennia is van vrijwel alles een disposable variant op de markt gekomen, waaronder laryngoscoopbladen (klassiek en video), handvatten, bloeddrukbanden, saturatiemeters, thermometers en bronchoscopen. Disposables hebben het voordeel dat ze altijd schoon, nieuw en direct klaar voor gebruik zijn. Echter, aan het einde van hun korte levenscyclus worden deze materialen weggegooid, waarbij we ook hoogwaardige grondstoffen verspillen. Er zijn herbruikbare alternatieven beschikbaar, die over het algemeen een betere levenscyclusanalyse (LCA) hebben en goedkoper zijn in gebruik.
De tabel hieronder laat de situatie van de 41 deelnemende centra zien. Vanuit milieuoogpunt maar ook kosten zouden al deze items weer standaard herbruikbaar moeten zijn!
Sherman et al (2018) toonde aan dat het gebruik van plastic wegwerp laryngoscoop bladen 5 tot 6 keer meer CO2-uitstoot veroorzaakt dan het gebruik van herbruikbare metalen bladen[1]. Hetzelfde onderzoek toont aan dat een plastic wegwerp handvat zelfs tot 16 tot 18 keer zoveel CO2-uitstoot veroorzaakt als een herbruikbaar metalen handvat. Ook heeft McGain et al. (2017) aangetoond dat een ziekenhuis in Australië met zes operatiekamers jaarlijks €22.354 kan besparen door over te stappen van volledig wegwerp naar herbruikbare instrumenten (waaronder laryngoscoopbladen, -handvatten, larynxmaskers) wat neerkomt op een daling van 46%[2].
Hoewel herbruikbare instrumenten duurzamer zijn dan wegwerpinstrumenten, vergt dit inspanning van het personeel. Hergebruik vereist meer aandacht voor het materiaal, het moet worden bewaard, gereinigd en opgeslagen voor toekomstig gebruik. Sommige instrumenten moeten worden gesteriliseerd, waarop de sterilisatieafdeling moet anticiperen. Eenvoudige verbeteringen die op de operatiekamer kunnen worden doorgevoerd zijn de overstap naar herbruikbare bloeddrukbanden, thermometers en saturatiemeters. Deze kunnen gemakkelijk worden gereinigd en leveren niet alleen milieuwinst op, maar ook aanzienlijke kostenbesparingen. In het Radboudumc heeft de overstap naar herbruikbare bloeddrukbanden bijvoorbeeld geleid tot een besparing van ongeveer €150.000 per jaar en het niet meer weggooien van 40.000 bloeddrukbanden per jaar.
Herbruikbare saturatie meters voor baby’s zijn na 8 maal hergebruik “gratis” in gebruik en besparen ons ziekenhuis circa €4000 per jaar. De herbruikbare thermometer is, ondanks kritiek over hygiëne, altijd in onze kliniek gebleven en dit bespaart bij 15.000 ingrepen meer dan €70.000.
We zien dat iets meer dan de helft van de deelnemende ziekenhuizen herbruikbare flexibele bronchoscopen gebruikt. Bringier et al. (2023) toonde aan met LCA onderzoek dat herbruikbare scopen een tot 26% lager milieueffect hebben dan de wegwerp variant. Tevens 99,5% minder uitputting van niet-hernieuwbare natuurlijke grondstoffen. Alleen het watergebruik neemt met 50% toe[3]. Daarnaast zijn herbruikbare bronchoscopen ook kostenefficiënter.
Dus vraag je als vakgroep af wat voor jullie realiseerbaar is en ga aan de slag.
Alex Soare, AINOS Intensive Care
Sandra Lako, lid Landelijk Netwerk de Groene OK en anesthesioloog
- Sherman JD, Raibley LA 4th, Eckelman MJ. Life Cycle Assessment and Costing Methods for Device Procurement: Comparing Reusable and Single-Use Disposable Laryngoscopes. Anesth Analg. 2018 Aug;127(2):434-443. doi: 10.1213/ANE.0000000000002683. PMID: 29324492.
- McGain F, Story D, Lim T, McAlister S. Financial and environmental costs of reusable and single-use anaesthetic equipment. Br J Anaesth. 2017 Jun 1;118(6):862-869. doi: 10.1093/bja/aex098. PMID: 28505289.
- Bringier R, Arrigoni A, Muret J, Dro A, Gayat E, Vallée F, Arrigoni Marocco S. An integrated environmental, economic, and clinician satisfaction comparison between single-use and reusable flexible bronchoscopes for tracheal intubation. British journal of anaesthesia : BJA. 2023